- (2014) Volume 8, Issue 3
Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi, Su Ürünleri Temel Bilimler Bölümü İçsular Biyolojisi Anabilim Dalı Bornova/İzmir
Received date: 31.05.2013; Accepted date: 16.04.2014; Published date: 29.06.2014
The present work was aimed at determining the length-weight relationship of bitterling in the freshwater of Turkey. For this purpose, total of 2265 bitterling specimens were examined be-longing to the Western Black Sea, Gediz, Small Meander, Northern Eagean, Sakarya, Susurluk, Marmara, Meriç and Yeşilırmak basins in the museum of Freshwater Fish collection in Ege University Fisheries Faculty. Total lengths ranged from 1.60 to 8.30 cm and total weights from 0.06 to 10.65 g for all individuals of the species in the freshwater of Turkey.
Rhodeus amarus, Bitterling, Length-weight relationship, Freshwater of Turkey
Göl ve akarsularda yayılış gösteren bu balıklar genellikle vejetasyonun zengin olduğu kıyı zonlarında yaşarlar. Başlıca gıdasını yüksek bitkiler ve alglerle çeşitli böcek larvaları ve küçük krustaseler oluşturur. Cinsel olgunluğa erişme 1 yaşında ve 30-35 mm standart boyda meydana gelir. Olgunlaşmış dişi balıklar, üreme periyodunda gelişen ovipozitörleri sayesinde, yumurtalarını daima tatlısu yumuşakçalarından Unio ve Anadonta midyelerinin manto boşluklarına bırakırlar. Dişiler her yıl 80-250 arasında yumurta üretirler ve bu yumurtaları bir sezonda 5 defada bırakırlar. Yumurta sayısı çok az olan bu balıklar (total yumurta miktarı her bir dişi için 40-100 civarındadır) söz konusu midyelerle yaptıkları simbiyosis sayesinde nesillerinin devamını garanti etmiş olurlar. Esas itibariyle Fransa’dan başlayıp Orta ve Doğu Avrupa’ya oradan da Hazer denizine kadar uzanan, oldukça geniş bir alanda yayılış gösteren bu balıklar Anadolu’ya da girerek Karadeniz, Marmara ve Ege bölgesindeki bazı nehir ve göllere yerleşmişlerdir. Etlerinin nispeten acımsı bir lezzette olması nedeni ile Acı balık adını alırlar ve yenmezler. Bu nedenle ekonomik önemleri de yoktur. Ancak, küçük havuzlarda ve akvaryumlarda enteresan davranışları nedeniyle süs balığı olarak beslenirler (Geldiay ve Balık, 2007; Kottelat ve Freyhof, 2007).
Boy-ağırlık ilişkisine ait bulgular, balık bi-yolojisi açısından son derece önemlidir. Boy-ağırlık ilişkisi parametreleri (a ve b), balığın boyundan ağırlığının tahmin edilmesine, kon-disyon indeksinin hesaplanmasına, farklı habi-tatlardaki populasyonların morfolojilerinin ve yaşam süreçlerinin karşılaştırılmasına imkan verir (Petrakis ve Stergiou, 1995). Ayrıca boy-ağırlık ilişkisi verileri ile üzerinde çalışılan türün büyüme tipi de (izometrik veya allometrik) belirlenebilir (Ricker, 1975). Türkiye’nin birçok akarsu havzasında bulunan acı balığın büyümesi ile ilgili bilgiler oldukça azdır. Bu çalışma ile türün büyüme parametreleri belirlenerek ileride yapılacak detaylı çalışmalara temel oluşturmak amaçlanmıştır.
Çalışmaya konu olan balık örnekleri, Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Müzesi’nden temin edilmiştir (ESFM/PISI). Çalışmada müzede bulunan Batı Karadeniz, Gediz, Küçük Menderes, Kuzey Ege, Marmara, Meriç, Sakarya, Susurluk ve Yeşilırmak havzalarına ait örnekler eşey ayrımı gözetilmeden incelenmiştir. Bireylere ait boy ölçümü 1 mm hassasiyetteki balık ölçüm tahtası, ağırlık ölçümü ise 0.01 gr hassasiyetteki dijital terazi ile yapılmıştır.
Boy-ağırlık ilişkisinin incelenmesinde W=aLb denkleminden yararlanılmıştır (Ricker, 1975). Burada ‘W’ gram cinsinden balığın total ağırlığını, ‘L’ cm cinsinden balığın total uzunluğunu, “a” ve “b” katsayıları ise büyüme parametrelerini ifade etmektedir. Hesaplamalar “Microsoft Office Excel 2003” programı kul-lanılarak yapılmıştır. Büyüme tipinin belirle-nebilmesi amacıyla t-testi uygulanmıştır (Süm-büloğlu ve Sümbüloğlu, 2005).
Türkiye içsularından toplanmış 2265 bireyin incelendiği çalışmada total boy dağılımı 1.60-8.30 cm, ağırlık dağılımı ise 0.06-10.65 g arasında değişmektedir. Büyüme parametrele-rinden, ilgili türün incelenen periyottaki kon-disyonunu da ifade eden “a” değeri havzalara göre 0.0083 ile 0.0218 arasında değişim gös-termekle birlikte, eğim “b” değeri ise havzalarda 2.865-3.374 arasında değerlere sahiptir (Tablo 1).
Table 1: Length-weigth relationship parameters of R. amarus species in different basin populations
Türkiye içsularından 9 akarsu havzasına ait örneklerin incelenmesi sonucunda 4 havzadaki populasyonların negatif allometrik, 5 havzadaki populasyonların ise izometrik büyüme gösterdiği anlaşılmıştır (Tablo 1).
Türkiye içsularında yaygın olarak dağılım gösteren Rhodeus amarus türünün in-celendiği bu çalışmada total boy dağılımının 1.60-8.30 cm arasında değişim gösterdiği belirlenmiştir. Ülkemizde yapılmış diğer çalışmalarda türe ait total boy dağılımının 5.0-9.0 cm arasında olduğu belirtilmiştir (Ustaoğlu ve diğ., 1992; Tarkan ve diğ., 2005; 2006). Yunanistan ve Belçika içsularında ise total boy dağılımı 1.2-11.2 cm arasında değişmektedir (Koutrakis ve diğ., 2003; Verreycken ve diğ., 2011) (Tablo 2).
Table 2: Length-weight relationship parameters of Rhodeus amarus species in different localities.
Türe ait boy-ağırlık ilişkisi parametrele-rinden “a” değeri 0.0083 ile 0.0218 arasında, eğim “b” değeri 2.865 ile 3.374 arasında ve korelasyon katsayısı “R2” değeri de 0.923 ile 0.984 arasında değişim göstermektedir. Türe ait diğer çalışmalarda söz konusu değerler birbirlerine yakınmış gibi görünüyorsa da farklılıklar görülmektedir. Bu durum, aşağıda açıklanmaya çalışılan büyüme modellerinin farklılığı ile de ortaya çıkmaktadır.
Çalışmamızda elde edilen veriler ışığında büyüme tipi her havza için ayrı ayrı de-ğerlendirildiğinde, 4 havzadaki populas-yonların negatif allometrik, 5 havzadaki populasyonların ise izometrik büyüme mo-deline sahip olduğu belirlenmiştir. Ömerli Baraj Gölü’nde 1 yıl ara ile yapılan iki ça-lışmanın ilkinde büyüme izometrik, ikinci-sinde ise pozitif allometrik olarak belirtil-miştir (Tarkan ve diğ., 2005; 2006). Bü-yükçekmece Baraj Gölü’nde de türe ait büyüme modelinin pozitif allometrik olduğu bildirilmiştir (Tarkan ve diğ., 2006) (Tablo 2). Hem bu çalışmada hem de yukarıda bahsedilen çalışmalarda görüldüğü üzere, aynı türe ait populasyonlarda gözlenen büyüme tipi farklılığın sebepleri Tesch (1971) tarafından birey sayıları, bölge veya mevsim, habitat, midenin dolu veya boş olması, gonadların olgunluğu, eşey, balığın kondisyonu ve yakalanan balıkların boy gruplarının farklılıkları ile açıklanmıştır.
Sonuç olarak, Tesch (1971) tarafından yukarıda belirtilen hususların tümü, elde edilen sonuçların farklılıklar göstermesini doğal kılmaktadır. Ancak, çalışmamızda çok sayıda bireyin incelenmiş olması sonuçların daha hassas yorumlanmasına olanak sağlayabilir.
Koutrakis, E.T., Tsikliras, A.C., (2003). Length-weight relationships of fishes from three northern Aegean estuarine sys-tems (Greece), Journal of Applied Ichth-yology, 19: 258-260. doi: 10.1046/j.1439-0426.2003.00456.x
Petrakis, G., Stergiou, K.I. (1995). Weight–length relationships for 33 fish species in Grek waters, Fisheries Research, 21: 465-469. doi: 10.1016/0165-7836(94)00294-7
Ricker W.E., (1975). Computation and interp-retation of biological statistics of fish po-pulations, Bulletin of the Fisheries Rese-arch Board of Canada, 191: 1–382.
Tarkan, A.S., Gaygusuz, Ö., Gürsoy, Ç., Acı-pınar, H. (2005). Life History Pattern of an Eurasian Cyprinid, Rhodeus amarus, in a Large Drinking-Water System (Ömerli Dam Lake-Istanbul, Turkey), Journal
Tarkan, A.S., Gaygusuz, Ö., Acıpınar, H., Gür-soy, Ç., Özuluğ, M. (2006). Length-weight relationship of fishes from the Marmara region (NW-Turkey), Journal of Applied Ichthyology, 22: 271-273. doi: 10.1111/j.1439-0426.2006.00711.x
Tesch, F.W., (1971). Age and growth. In: Met-hods for assessment of fish production in fresh waters. W. E. Ricker (Ed.). Blackwell Scientific Publications, Oxford, pp. 99-130.
Ustaoğlu, M.R., Balık, S., Özdemir, D., (1992). Göksu kaynaklarındaki (Muradi-ye-Manisa) Acıbalık [(Rhodeus sericeus amarus (Bloch, 1782)] populsyonunun bi-yo-ekolojik özelliklerinin incelenmesi, XI. Ulusal Biyoloji Kongresi 24-27 Haziran 1992, Elazığ, 253-262.
Verreycken, H., Van Thuyne, G., Belpaire, C. (2011). Length–weight relationships of 40 freshwater fish species from two decades of monitoring in Flanders (Belgium), Jo-urnal of Applied Ichthyology, 27: 1416-1421. doi: 10.1111/j.1439-0426.2011.01815.x
