- (2010) Volume 4, Issue 3
Meryem Öz*, Dilek Şahin, Orhan Aral
Sinop Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi, Sinop
One of the most important problems in live transport systems is ammonia accumulation be-cause of indicating harmful action. In removing nitrogenous compounds from aquatic envi-ronment, zeolites of clinoptilolite species which have the capacity of holding ammonium nearly 90% of measurement have attracted attention as an economic and efficient material. Cli-noptilolite has unique features such as ion exchange, adsorbing, molecular sieve, dehydration and catalysis which is a mineral having an infrastructure of being used as a regulator of some water parameters in aquaculture efficiently and economically. The aim of this study, the effect of ammonium sorption by the natural zeolite clinoptilolite ((Na0.5 K2.5) (Ca1.0 Mg0.5) (Al6, Si30) O72. 24 H2O) in transportation of fingerling trout (average 5.5 g±0.01) is investigated. The experiment was carried out with three groups and triplicate in polyethylene bags (Control 0 g/l, Group I 7 g/l, Group II 14 g/l clinoptilolite). Water/oxygen rate was 1/4, temperature was 16 °C. Water parameters was recorded at the end of the experiment and ammonium sorption by clinoptilolite treatments were significantly (p
Key words
Fingerling trout, Clinoptilolite, Transportation, Ammonium sorption
Giri?
Yemeklik ve süs bal??? üretiminde canl? bal?k nakli, önemli i?lemlerden birisi olup bu i?lem ye-ti?tiricili?in ba?ar?s?n? do?rudan etkilemektedir. Yeti?tiricili?i yap?lan bal?klar aras?nda ilk s?ra-larda yer alan gökku?a?? alabal?klar?, yavru dö-nemlerinde semirtilecekleri ortamlara ta??n?rken kapal? sistemlerden faydalan?lmaktad?r. Bu amaçla polietilen torbalar s?kça kullan?lmaktad?r. Bu torbalarda su/oksijen/bal?k aras?ndaki denge-nin korunmas? ba?ar?l? bir nakil yap?labilmesi için zorunludur (Berka, 1986).
Canl? bal?k nakli süresince, toplam amonyak azotu (TAN) dikkat edilmesi gereken en önemli unsurdur. Ta??ma suyunda toplam amonyak azotu, pH ve s?cakl??a ba?l? olarak birbirine dö-nü?ebilen 2 ayr? biçimde (iyonize olmam?? amonyak (NH3) ve amonyum iyonu (NH4+)) bu-lunmaktad?r. ?yonize olmam?? amonyak (NH3) 0.2 mg/l gibi dü?ük dozlarda bile bal?klar için za-rarl? etki göstermektedir. Bu de?er, 1.4 mg/l ve üzerindeki de?erlere ula?t???nda ise öldürücü et-kiye sahiptir (Swann, 1993; Boyd ve Tucker, 1998). Transfer suyunda amonyak birikiminin önlenebilmesi için genellikle 2 ayr? metot uygu-lanabilir. Buz, anestetik maddeler, tuz gibi uygu-lamalar ile metabolizman?n yava?lat?larak bal?k-larda amonyak bo?alt?m?n?n azalt?lmas? veya ba-l?klar taraf?ndan b?rak?lan amonya?? sal?nd?ktan sonra birikiminin önlenmesi ?eklinde yap?labilir (Lim ve ark., 2003).
Bal?ktan sal?nan amonya??n ortamdan uzak-la?t?r?labilmesi için do?al bir ürün olmas?, bal?k-lar üzerinde zararl? etkisi olmamas?, ekonomikli?i gibi sebeplerden dolay? klinoptilolit türü zeolitler bu konuda olumlu neticeler göstermi?tir. Canl? bal?k naklinde en önemli problemlerden biri olan amonyak birikiminin önlenebilmesi için iyon de-?i?imi ve adsorbsiyon gibi özelliklere sahip olan klinoptilolit çe?itli bilimsel ara?t?rmalara konu olmu?tur.
Zeolitlerin at?k sudan amonyum uzakla?t?rma kapasitesi zeolit türüne (mordenit, klinoptilolit, eriyonit, ?abazit gibi), zeolitin partikül büyüklü-?üne ve at?k suyun anyon-katyon kompozisyo-nuna ba?l? olarak de?i?ebilir. Bu kapasite, zeolitin kafes yap?s?nda bulunan silisyum (Si+4), alüminyum (Al+3) oran?yla da ilgilidir (Nguyen ve Tanner, 1998).
Bu ba?lamda, ülkemiz zeolitlerinin amonyum tutma özelliklerinin belirlenmesine katk? sa?lan-mas? amac?yla, farkl? bal?k türleri ve farkl? ortam ko?ullar?nda (pH, O2, s?cakl?k vb.) gerçekle?tiri-lecek ara?t?rmalara ihtiyaç oldu?u belirtilmekte-dir. Yap?lacak bu ara?t?rmalar neticesinde, hem ülkemizde oldukça bol miktarda rezervi tespit edilen zeolitlerin de?erlendirilmesine hem de ba-l?k yeti?tiricili?ine, olumlu katk? sa?lanabilece?i dü?ünülmektedir.
Bu denemede, amonyum (NH4) tutucu olarak canl? alabal?k nakil po?etlerinde Türkiye klinoptiloliti kullan?larak su parametreleri üzerine yapt??? etkiler incelenmi?tir.
Materyal ve Metot
Bu çal??madaki amaç yavru alabal?k ta??mac?-l???nda farkl? miktarlardaki klinoptilolitin canl? bal?k ta??ma suyundaki amonyumu azaltmas? üze-rine etkisinin incelenmesidir. Denemede, her bir ta??ma po?etinde ortalama a??rl??? 5.5 g’l?k 25 adet bal?k olacak ?ekilde toplam 225 adet alabal?k yavrusu kullan?lm??t?r (?ekil 1).
?ekil 1. Yavru alabal?klardan genel bir görünüm (Orijinal)
Figure 1. Fingerling trout (Original)
Deneme, 3 tekerrürlü 3 grup (Kontrol 0 g/l, Grup I 7 g/l, Grup II 14 g/l klinoptilolit) üzerin-den polietilen ta??ma po?etleri kullan?larak yürü-tülmü?tür. Denemede kullan?lan klinoptilolit po-?etlere ilave edilmeden önce bol su ile bulan?kl??? giderilinceye kadar y?kanm?? ve 105°C’de kuru-tulmu?tur. Deneme gruplar?nda her l’ye 7 ve 14 g olacak biçimde s?ras?yla toplam 21 ve 42 g klinoptilolit gözenekli tül torbalar içerisinde po-?etlere yerle?tirilmi?tir (?ekil 2).
?ekil 2. Denemede kullan?lan zeolit türü (Klinoptilolit, 1-3 mm.)
Figure 2. Zeolite in experiment (Clinoptilolite, 1-3mm)
Her bir deneme po?etinde 3 l su kullan?lm??t?r. Bu a?amada dijital termometre ile su s?cakl???, WTW portatif oksijenmetre ile oksijen ve WTW portatif pHmetre ile pH de?erleri ölçülmü?tür. Sudaki amonyum miktar? 0.010-3.00 Merck NH4- N Test kitleri yard?m?yla Her ?ios Termospekronic marka spektrofotometre cihaz?nda ölçülmü? ve absorbanslar? saptanm??t?r. Kalibrasyon grafi?inden yararlanarak suda kalan NH4-N miktar? belirlenmi?tir. Gruplara ait bütün ölçüm sonuçlar? aras?ndaki farklar?n, önemli olup olmad??? istatistiki metodlar kullan?larak kar??la?t?r?lm??t?r. Bu amaçla, varyans analizleri için Anova testi uygulanm??t?r (Zar, 1984). Po?etlere su, bal?k ve klinoptilolit yerle?tirildikten sonra saf oksijen bas?lm?? ve po?etlerin a?z? kapat?larak deneme ba?lat?lm??t?r. Ta??ma po?etlerinde su/saf oksijen oran? 1/4 olacak ?ekilde ayarlanm??t?r (?ekil 3).
?ekil 3. Deneme düzene?i
Figure 3. Experiment mechanism
Bulgular ve Tart??ma
Yavru alabal?k ta??mac?l???nda farkl? miktarlardaki klinoptilolitin canl? bal?k ta??ma suyundaki amonyumu azaltmas? üzerine etkisinin incelendi?i ve su s?cakl???n?n 16°C’ de sabitlendi?i bu çal??man?n ba?lang?c?nda (Tablo 1) ve 30 saatlik deneme süresi sonunda (Tablo 2) çe?itli su parametreleri ölçülmü? ve kaydedilmi?tir. Sudaki amonyum miktar? 0.010-3.00 Merck NH4 +-N Test kitleri yard?m?yla Her ?ios Termospekronic marka spektrofotometre cihaz?nda ölçülmü? ve absorbanslar? saptanm??t?r. Kalibrasyon grafi?inden yararlanarak suda kalan NH4 +-N miktar? belirlenmi?tir.
Tablo 1. Deneme Ba??nda Kaydedilen Su Parametreleri
Table 1. Water quality data in beginning of experiment
Tablo 2. Deneme Sonunda Kaydedilen Su Parametreleri
Table 2. Water quality data in the end of experiment
Deneme sonunda Kontrol grubu ile farkl? oranlarda klinoptilolit eklenen gruplar aras?nda amonyum tutumu aç?s?ndan istatistiksel olarak fark?n önemli oldu?u (p<0.05) belirlenmi?tir.
Yavru alabal?k ta??mac?l???nda farkl? miktar-lardaki klinoptilolitin canl? bal?k ta??ma suyun-daki amonyumu azaltmas? üzerine etkisinin in-celendi?i bu çal??man?n sonunda, kontrol grubu ile farkl? oranlarda klinoptilolit eklenen gruplar aras?ndaki amonyum tutumunun istatistiksel ola-rak önemli derecede farkl? oldu?u (p<0.05) be-lirlenmi?tir. Ya?ama oran? tüm gruplarda %100 olarak tespit edilmi?tir.
Bower ve Turner (1982), canl? bal?k ta??mac?-l???nda po?etlerin 0, 10, 20 ve 40 g/l klinoptilolit yerle?tirmi? ve 24 saat sonunda 40 g/l klinoptilolitli grupta amonyum miktar? 0.25 mg/l, kontrol grubunda (0g/l klinoptilolit) ise 3.6 mg/l olarak tespit edilmi?tir
Hutchinson (1984) yapt??? çal??mada, alabal?k yavrular?n? ta??mak için litreye 10 g klinoptilolit yerle?tirmi? ve klinoptilolit yerle?tirilmeyen gruplar?n yerle?tirilenlere göre 1:3 oran?nda amonyumu daha iyi tuttu?unu belirlemi?tir. Ay-r?ca bal?k ölümünün klinoptilolitli torbalarda mi-nimum düzeyde oldu?unu da bildirmi?tir.
Singh ve ark. (2004), sazan yavrular?n?n ta??-mac?l???nda 0, 7, 14, 21 ve 28 g/l zeolit kullanm?? ve 48 saat sonunda 7 g/l zeolit ekledi?i deneme grubunun amonya?? 0.052 mg/l oran?nda tuttu-?unu ve yine bu grupta ya?am oran?n?n %100 ol-du?unu tespit etmi?lerdir.
Denemede elde edilen veriler neticesinde, yavru alabal?k ta??ma po?etlerinde klinoptilolit kullan?m?n?n su parametrelerinin korunmas?na katk? sa?lad??? belirlenmi?tir. Litreye 7 gram zeolit eklenen Grup I ile litreye 14 gram zeolit eklenen Grup II aras?nda istatistiki aç?dan fark ç?kmamas?ndan (p>0.05) dolay? bu deneme ko-?ullar?nda zeolitin kat?l?m miktar?n?n optimum 7 g/l olmas?n?n yeterli olaca?? dü?ünülmektedir. Ayr?ca, 30 saatlik deneme süresince ölüm oran?- n?n tüm gruplarda % 0 olmas?, daha fazla stok-lama yap?labilece?i izlenimini uyand?rm??t?r.
1016
